به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی شورای عالی استان‌ها، متن یادداشت بدین شرح است:

در روزهای اخیر، آقای رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در مراسم اعطای جوایز علمی عزیز سانچار ادعا کرده است که «ما وارثان لقمان حکیم و ابن سینا هستیم». به‌عنوان نماینده مردم استان همدان در شورای عالی استان‌ها ــ استانی که آرامگاه ابدی شیخ‌الرئیس ابو علی سینا را در دل خود جای داده و قرن‌هاست نام این حکیم، فیلسوف و پزشک بزرگ پارسی‌زبان با هویت علمی و فرهنگی آن گره خورده ــ وظیفه خود می‌دانم نکاتی را با صراحت بیان کنم.

نخست اینکه چنین ادعاهایی هیچ‌گونه پشتوانه تاریخی، فرهنگی یا زبانی ندارد. ابن سینا، که در جهان غرب با نام Avicenna شناخته می‌شود، در سال ۹۸۰ میلادی در اَفشَنه بخارا زاده شد؛ سرزمینی که آن زمان بخشی از قلمرو سامانیان و در حوزه تمدنی و فرهنگی ایران بزرگ قرار داشت. او در خانواده‌ای تاجیک و پارسی‌زبان رشد یافت، در شهرهای بخارا، گرگانج، ری، همدان و اصفهان زندگی و تدریس کرد و سرانجام نیز در همدان درگذشت.

آثار او، از «قانون در طب» گرفته تا «شفا»، هرچند به زبان عربی ــ زبان علمی آن عصر ــ نوشته شده‌اند، اما هویت فکری و فرهنگی او از دل جهان پارسی برآمده است؛ جهانی که ایران، تاجیکستان، افغانستان و بخش‌هایی از آسیای میانه را دربرمی‌گیرد.

ادعای انتساب ابن سینا به میراث ترکیه، درست همانند ادعاهای پیشین درباره مولانا، عطار، بیرونی و دیگر بزرگان پارسی‌زبان، نمونه‌ای آشکار از تحریف تاریخ و مصادره فرهنگی است.

ترک‌های آناتولی در دوره زندگی ابن سینا هنوز در مرحله مهاجرت‌های اولیه به منطقه بودند و امپراتوری عثمانی نیز قرن‌ها بعد شکل گرفت؛ بنابراین هیچ پیوندی میان ابن سینا و میراث فرهنگی آناتولی وجود نداشته است.

در مورد لقمان حکیم نیز باید با دقت سخن گفت. منابع معتبر او را زاده سرزمین شام می‌دانند و ذکر او در قرآن، سنت اسلامی و آثار بزرگانی چون سعدی، مولانا و عطار نمود یافته است. نقش او در ادبیات و فرهنگ ایرانی به مراتب پررنگ‌تر از حضورش در فولکلور نخستین دوره‌های فرهنگی آناتولی است.

بی‌تردید این چهره‌ها بخشی از میراث مشترک تمدن اسلامی به شمار می‌آیند، اما ریشه‌های آنان روشن، مستند و غیرقابل تحریف است.

آقای اردوغان، تکرار این ادعاهای نادرست نه کمکی به توسعه فرهنگی و هویت ملی ترکیه می‌کند، و نه جایگاه علمی آن کشور را ارتقا می‌دهد. کشور شما میراث ارزشمند خود را دارد: از معمار سنان عثمانی تا دانشمندان معاصر مانند عزیز سانچار که افتخار امروز ترکیه است. شایسته‌تر آن است که با تکیه بر داشته‌های واقعی و با سرمایه‌گذاری در پژوهش و علم، میراثی نو و اصیل برای نسل‌های آینده ترکیه ساخته شود.

استفاده ابزاری از نام بزرگانی که هیچ پیوند تاریخی، زبانی یا قومی با آناتولی ندارند، نه‌تنها به اعتماد فرهنگی میان ملت‌های منطقه لطمه می‌زند، بلکه نوعی بی‌احترامی به حقیقت تاریخی است—حقیقتی که هیچ‌کس از جمله رئیس‌جمهور یک کشور نمی‌تواند آن را تغییر دهد.

ابن سینا بخشی جدایی‌ناپذیر از میراث پارسی‌زبانان است و نام او امروز در شهر همدان—زیر گنبد آرامگاهش—همچنان نماد شکوه علم، خرد و تمدنی است که بر پایه حقیقت و دانش بنا شده است، نه بر پایه ادعاهای سیاسی.

این یادداشت را نه از سر خصومت، بلکه با هدف پاسداری از حقیقت و احترام به تاریخ می‌نویسم. میراث علمی بشر امانتی است که باید با صداقت از آن محافظت کرد.

پایان پیام/